3. Bakterie - organizmy bezjądrowe

bakterie -

najmniejsze znane istoty żywe

bakterie dzielimy na dwie grupy:

archebakterie (starobakterie) oraz eubakterie (bakterie właściwe)

budowa bakterii:

funkcje jądra pełni chromosom bakteryjny (genofor) - koliście zamknięta podwójna helisa DNA zanurzona w wypełniającym wnętrze cytozolu

w cytozolu komórki prokariotycznej oprócz DNA znajdują się:

rybosomy - struktury zbudowane z białek i RNA uczestniczące w biosyntezie białka

białkowo-lipidowa błona komórkowa - oddziela komórkę prokariotyczną od środowiska zewnętrznego

z błony komórkowej powstają (występujące u bakterii fotosyntetyzujących) tylakoidy zawierające barwniki aktywne podczas fotosyntezy

rzęski - organelle ruchu występujące na powierzchni niektórych komórek bakterii

fimbrie - organelle uczestniczące w rozpoznawaniu i łączeniu się komórek podczas koniugacji

ściana komórkowa bakterii Gram-dodatnich -

jest gruba (15-50nm) zbudowana z kilku warstw mureiny oraz kwasów tejchojowych

ściana komórkowa bakterii Gram-ujemnych -

jest cienka (2-10nm) i zbudowana z jednej warstwy mureiny, nie zawiera kwasów tejchojowych i jest okryta dodatkową błoną zewnętrzną

bakterie pod względem kształtu:

kuliste: pojedyncze (ziarenkowce), pary komórek (dwoinki), łańcuszki komórek (paciorkowce), nieregularne skupiska przypominające kiście winogron (gronkowce), skupiska przypominające prostopadłościany (pakietowce)

większość bakterii to organizmy heterotroficzne:

bakterie saprobiontyczne - wykorzystują martwą materię organiczną

nieliczne bakterie są autotrofami:

bakterie fotosyntetyzujące: sinice (fotosynteza z wydzielaniem tlenu), zielone i purpurowe bakterie siarkowe i bezsiarkowe (bez wydzielania tlenu)

oddychanie komórkowe bakterii:

bakterie tlenowe (aeroby) - pozyskują energię wyłącznie na skutek oddychania tlenowego

beztlenowce bezwzględne (obligatoryjne) - giną w warunkach tlenowych

beztlenowce względne (fakultatywne) - mogą zmieniać sposób oddychania w zależności od warunków środowiska

heterocysty -

grubościenne komórki, w których zachodzi proces asymilacji azotu atmosferycznego

bezpłciowe rozmnażanie bakterii:

podział komórki (u większości bakterii)

anabioza -

stan, w który przechodzi bakteria w niesprzyjających warunkach, wytwarzając jednocześnie formy przetrwalnikowe

cysty i endospory -

formy przetrwalnikowe bakterii

koniugacja -

jeden z procesów płciowych u bakterii, w jej trakcie następuje okresowe połączenie dwóch komórek bakterii, a następnie przekazanie części DNA z komórki dawcy do komórki biorcy

taksja -

kierunkowe ruchy komórek w odpowiedzi na działanie bodźców środowiska

rodzaje taksji:

chemotaksja, fototaksja, termotaksja

archebakterie -

grupa bakterii odkryta w latach 70., różnią się od eubakterii brakiem mureiny w ścianie komórkowej i składem błony komórkowej, żyją w środowiskach ekstremalnych przypominających warunki panujące pierwotnie na Ziemi

eubakterie -

zalicza się do nich wiele różnych grup np. sinice, bakterie śluzowe, bakterie nitkowate oraz krętki

zakwity wód -

masowe pojawianie się w zbiorniku wodnym organizmów planktonowych (np. sinic) prowadzące do zmniejszenia zawartości tlenu w wodzie, a w konsekwencji - do śmierci organizmów, głównie ryb