dział 1

podział węglowodanów

monosacharydy, disacharydy, polisacharydy

monosacharydy

-dobrze rozpuszczalne w H2O, -słodkie -triozy C3, -tetozy C4, -pentozy C5, -heksozy C6

triozy

C3, aldehyd glicerynowy, fosforodihydroksyaceton

pentozy

C5, deoksyryboza (buduje DNA), ryboza (buduje RNA)

heksozy

C6, glukoza: funkcja energetyczna, substrat oddychania komórkowego; fruktoza: źródło energii, może przekształcać się w glukozę; galaktoza: buduje laktozę (agar, mleko)

disacharydy

-kondensacja dwóch sacharydów, połączone wiązaniem glikozydowym -rozpuszczalne w wodzie, -sacharoza, laktoza, maltoza

sacharoza

glukoza+fruktoza (burak cukrowy [korzeń], trzcina cukrowa [łodyga]) magazyn zapasowy, u roślin to forma transportowa

laktoza

glukoza+galaktoza, funkcja odżywcza

maltoza

glukoza+glukoza, wiązanie oglikozydowe, powstaje u ludzi podczas trawienia glukozy i glikogenu (nektar, pyły kwiatowe roślin, kiełkujące ziarna zbóż) funkcja energetyczna i odżywcza

polisacharydy

wielocukry (cukry złożone) polimer- związki złożone o dużej masie cząsteczkowej powstają w wyniku polimeryzacji pojedynczych monomerów, nierozpuszczalne w H2O, nieaktywne osmotycznie- nie wypływają na potencjał osmotyczny

homopolisacharydy-

homoglikany zbudowany z jednego rodzaju monosacharydów; skrobia (zbudowana z glukozy)- 1. amyloza, 2. amylopektyna; (ziemniaki, kukurydze, nasiona zbóż), materiał zapasowy u roślin; glikogen; celuloza; chityna

glikogen

materiał zapasowy u zwierząt (wątroba, mięśnie), u grzybów

celuloza

nierozgałęzione łańcuchy, buduje ściany komórkowe roślin, niektórych protistów, jest składnikiem błonnika

hityna

buduje ścianę komórkową grzybów, pancerzyk stawonogów, tworzy tchawki u owadów

heteroglikany

heparyna zapobiega krzepnięciu krwi, produkowana przez bazofile (granulocyty zasadochłonne), komórki tuczne, wątroba (hirudyna u pijawek)

budowa i funkcje tłuszczy

inaczej lipidy, zbudowane z CHO, są niepolarne (nierozpuszczalne w wodzie), rozpuszczalne w rozpuszczalnikach organicznych niepolarnych (benzen, aceton), mają mniejszą gęstość niż woda, występuje u nich wiązanie estrowe

Podział lipidów za względu na budowę chemiczną

-lipidy proste: tłuszcze właściwe, woski; -lipidy złożone: fosfolipidy, glikolipidy; -izoprenowe: steroidy, karotenoidy

lipidy proste: tłuszcze właściwe (triglicerydy)

1. tłuszcze stałe. 2. tłuszcze ciekłe

t. stałe

skład: nasycone k. tłusz. ich cząst. są proste,ściśle do sb przylegają, wyst. gł. u zwierząt w obręb. t. tłusz. która znajduje się pod skórą i wokół narządów wewnętrz funkcja: zapasowa-stanowią magazyn energi; termoizolacyjna; chroni przed urazami mechan.

tłuszcze ciekłe

nasycone kwasy tłuszczowe które zawierają co najmniej jedno wiązanie podwójne powodujące wygięcie cząsteczki głównie w organizmach roślinnych: miękisz spichrzowy funkcja zapasowa

woski

funkcja ochronna izolacyjna budulcowa u roślin pokrywają powierzchnię liści owoców nasion i zarodników chronią tym samym je przed nadmierną utratą wody szkodliwym promieniowaniem czy też wnikaniem drobnoustrojów

woski 2

woski zwierzęce zaś wyst. na sierści ssaków piórach ptaków tworzą nieprzemakalną warstwę(lanolina wosk wełny owczej, olbrot wielorybów-odpowiada za regulację st. zanurzenia) pszczoły i trzmiele też wytwarzają woski które służą im n.p. do budowy gniazd

lipidy złożone

-fosfolipidy. -glikolipidy

fosfolipidy

glicerol+kwas tłuszczowy+reszta kwasu ortofosforowego główny składnik błon biologicznych tkanek mózgu osocza i żółci.

glikolipidy

glicerol+kwas tłuszczowy+przynajmniej jedna reszta cukrowa występują w błonach komórkowych mózgu nerkach śledzionie żółtkach jaj

funkcje fosfolipidów i glikolipidów

budują błony biologiczne, główny składnik tkanki nerwowej, budują glikokalis (tylko u zwierząt) zwiększa wytrzymałość komórek na czynniki chemiczne i relkaniczne, uczestniczy w rozpoznawaniu się komórek

lipidy izoprenowe

steroidy-mają złożona strukturę pierścieniową karotenoidy-przyjmują barwę od jasno żółtej do czerwonej

funkcje steroidów

*cholesterol- występuje tylko w błonach komór. zwierzęcych składnik osłonek włókien nerw. jest prekursorem do syntezy hormonów steroidowych kw.żółciowych i wit. D *hormony steroidowe n.p. testosteron estrogeny odpowiadają za ✓funkcjonow. ukł. rozrodczego

karotenoidy funkcje

uczestniczą w fotosyntezie, nadają barwe kwiatom i owocom, są prekursorami wielu związków niezbędnych dla zwierząt np. retinalu(odpowiedzialny za mechanizm widzenia), są antyoksydantami

antyoksydanty

związki które opóźniają utlenianie różnych substancji przez wolne rodniki (opóźniają proces starzenia się)

podział tłuszczy ze względu na pochodzenie

a) roślinne *ciekłe (olej słonecznikowy, rzepakowy), *stałe (masło kokosowe); b) zwierzęce *ciekłe (tran), *stałe (słonina)