HYDROSFERA

 0    179 cartonașe    anitalubiczgruzewska
descarcă mp3 printează joacă Testează-te
 
Întrebare Răspuns
HYDROSFERA
începe să înveți
wodna powłoka kuli ziemskiej obejmująca morza i oceany, wody zgromadzone w lodowcach, lądolodach i wiecznej zmarzlinie, wody powierzchniowe rzek, jezior, bagien i mokradeł, wody podziemne oraz wody zawarte w atmosferze i biosferze
WŁAŚCIWOŚCI WODY
începe să înveți
100C-4C objętość zmniejsza się/ 4C-0C objętość zwiększa się/ poniżej 0 objętość zwiększa się o 9%
PAROWANIE (EWAPORACJA)
începe să înveți
przejście ze stanu ciekłego w lotny (woda -> para wodna)
SKROPLENIE (KONDENSACJA)
începe să înveți
przejście ze stanu lotnego w ciekły (para wodna -> woda)
ZAMARZANIE (KRYSTALIZACJA)
începe să înveți
przejście ze stanu ciekłego w stały (woda -> lód)
ROZMARZANIE (TOPNIENIE)
începe să înveți
przejście ze stanu stałego w ciekły (lód -> woda)
SUBLIMACJA
începe să înveți
przejście ze stanu stałego w lotny (lód -> para wodna)
RESUBLIMACJA
începe să înveți
przejście ze stanu lotnego w stały (para wodna -> lód)
TRANSPIRACJA
începe să înveți
parowanie z powierzchni roślin i organizmów zwierząt
INFILTRACJA
începe să înveți
przesiąkanie wód w podłoże, uwarunkowane zdolnością niektórych skał do przepuszczania wody
KONWEKCJA
începe să înveți
przenoszenie pary wodnej w kierunku pionowym, od powierzchni ku górze
ADWEKCJA
începe să înveți
przenoszenie pary wodnej w kierunku poziomym (między obszarami lądów i oceanów)
OPAD
începe să înveți
ruch wody w kierunku pionowym (ku powierzchni Ziemi)
SPŁYW POWIERZCHNIOWY
începe să înveți
spływ wody po powierzchni Ziemi zgodnie z nachyleniem terenu pod wpływem siły grawitacji
ODPŁYW PODZIEMNY
începe să înveți
odpływ wód pod powierzchnią terenu, uwarunkowany nachyleniem warstw nieprzepuszczalnych
WODY JUWENILNE
începe să înveți
woda pochodząca z magmy
DUŻY OBIEG HYDROLOGICZNY
începe să înveți
cykl krążenia między oceanami, atmosferą i kontynentami
MAŁY OBIEG HYDROLOGICZNY
începe să înveți
cykl krążenia między atmosferą a oceanem lub atmosferą a lądem
FAZA ATMOSFERYCZNA
începe să înveți
parowanie, przenoszenie, kondensacja pary wodnej w atmosferze
FAZA KONTYNENTALNA
începe să înveți
opad, odpływ powierzchniowy, odpływ podziemny, wsiąkanie, retencja
RETENCJA
începe să înveți
czasowe zatrzymanie wody z obiegu
RETENCJA POWIERZCHNIOWA
începe să înveți
jeziora, śnieg, lodowce i lądolody, bagna i mokradła
RETENCJA PODZIEMNA
începe să înveți
różnego rodzaju wody podziemne, wieczna zmarzlina
WPŁYW CZŁOWIEKA NA RETENCJĘ WÓD - zmniejszanie
începe să înveți
pobór wód, osuszanie terenów, zwiększanie szybkości jej spływu (regulacja rzek), przyspieszenie efektu cieplarnianego (topnienie lodowców)
WPŁYW CZŁOWIEKA NA RETENCJĘ WÓD - zwiększanie
începe să înveți
budowa zbiorników retencyjnych, stawów
BILANS WODNY
începe să înveți
zestawienie przychodow i ubytków wody dla danego obszaru w czasie roku hydrologicznego
ROK HYDROLOGICZNY W POLSCE
începe să înveți
zaczyna się w listopadzie, kończy się w październiku
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SALDO BILANSU WODNEGO
începe să înveți
klimat, rzeźba terenu, oddalenie od mórz i oceanów, prądy morskie, szata roślinna
DODATNI BILANS WODNY: strefa równikowa
începe să înveți
-Nizina Amazonki/ -Kotlina Kongo/ -Archipelag Malajski
DODATNI BILANS WODNY: tereny leżące w pobliżu mórz, obok których przepływają ciepłe prądy morskie
începe să înveți
-zachodnia część Gór Skandynawskich/ -północno-zachodnia część Gór Nadbrzeżnych (Ameryka Płn.)
DODATNI BILANS WODNY: obszary o utrudnionym odpływie wód
începe să înveți
-Nizina Zachodniosyberyjska
DODATNI BILANS WODNY: strefa okołobiegunowa
începe să înveți
-Grenlandia, Antarktyda
UJEMNY BILANS WODNY: strefa zwrtonikowa
începe să înveți
-Sahara/ -Kalahari/ -Półwysep Arabski/ -zachodnia i środkowa Australia
UJEMNY BILANS WODNY: tereny leżące w pobliżu mórz, obok których przepływają zimne prąd morskie
începe să înveți
-pustynia Namib/ -pustynia Atakama
UJEMNY BILANS WODNY: obszary lądowe położone daleko od mórz, o małym dopływie wód
începe să înveți
-środkowa Azja (Nizina Turańska, pustynia Gobi)
UJEMNY BILANS WODNY: obszary leżące w tzw. cieniu opadowym
începe să înveți
-Kotlina Koszgarska/ -Wielka Kotlina
WSZECHOCEAN
începe să înveți
zwarty obszar wód na powierzchni Ziemi obejmujący wszystkie oceany i połączone z nimi morza. przyjmuje się istnienie czterech oceanów: Spokojnego, Atlantyckiego, Indyjskiego i Arktycznego
POWIERZCHNIA WSZECHOCEANU
începe să înveți
Wszechocean 71% -> Ocean Spokojny 49.5%/ Atlantycki 25,4%/ Indyjski 21,1%/ Arktyczny 4%
ROZMIESZCZENIE WÓD
începe să înveți
półkula północna 60,6%/ półkula południowa 81,6%/ półkula wschodnia 63,6%/ pólkula zachodnia 81,4%
ZLEWISKO OCEANÓW
începe să înveți
obszar, z którego wody powierzchniowe spływają do danego oceanu.
MORZE
începe să înveți
część wszechoceanu oddzielona od jego pozostałych części brzegami kontynentu, wyspami lub wzniesieniem dna, mająca z nim wspólny poziom wody i swobodną wymianę wód
MORZE PRZYBRZEŻNE
începe să înveți
morze oddzielone od oceanu archipelagami wysp lub półwyspami *Beringa/*Ochockie/ *Japońskie/ *Wschodniochińskie/ *Południowochińskie/ *Andamańskie
MORZE OTWARTE
începe să înveți
morze szeroko połączone z oceanem, może być oddzielone podmorskim progiem *Arabskie/ *Północne
MORZE MIĘDZYWYSPOWE
începe să înveți
morze położone wśród wysp archipelagu *Sulu/ *Celebes/ *Jawajskie/ *Moluckie/ *Banda
MORZE ŚRÓDZIEMNE WEWNĄTRZKONTYNENTALNE
începe să înveți
morze położone w obrębie jednego kontynentu, jego wody mają utrudniony kontakt z oceanem przez wąskie i płytkie cieśniny /*Bałtyckie/ *Białe
MORZE ŚRÓDZIEMNE MIĘDZYKONTYNENTALNE
începe să înveți
morze położone między kontynentami, wyraźnie oddzielone od oceanów, łączące się z nimi wąskimi cieśninami /*Śródziemne/ *Czarne/ *Czerwone/ *Karaibskie
PRZYCZYNY NISKIEGO ZASOLENIA MORZA BAŁTYCKIEGO
începe să înveți
7‰ -niewielkie parowanie (zimą)/ -duży dopływ wód słodkich rzekami/ -sezonowo duży dopływ wód z topniejących śniegów
PRZYCZYNY WYSOKIEGO ZASOLENIA MORZA CZARNEGO
începe să înveți
46‰ -duże parowanie/ -niewielki dopływ wód słodkich z rzek/ -brak sezonowego dopływu wód z topniejących śniegów
TEMPERATURA WÓD OCEANICZNYCH
începe să înveți
najwyższa jest na obszarach okołorównikowych i maleje wraz ze wzrostem szerokości geograficznej. duże zmiany spowodowane są przez prądy morskie oraz izolację akwenu. średnia temperatura światowego oceanu wynosi 17,4C
PIONOWY ROZKŁAD TEMPERATURY WODY MORSKIEJ
începe să înveți
-od 0 do 400 m.p.p. m - zmiany temperatury zależne od wpływów zewnętrznych (tzw. warstwa wymieszana)/ -400-1200m.p.p.m. temperatura spada do 5C (warstwa termokliny)/ -poniżej 1200.m.p.p.m. temp. 5C-0C (głębinowa warstwa izotermiczna)
GĘSTOŚĆ WODY MORSKIEJ
începe să înveți
gęstość rośnie ze wzrostem zasolenia; ze zbliżaniem się temperatury wody do 4C; najczęściej waha się od 1,02 do 1,03 g/m3
PRZEZROCZYSTOŚĆ WODY MORSKIEJ
începe să înveți
przezroczystość wody zależy od zawartości w niej zawiesin i substancji odżywczych - im mniejsza zawartość, tym większa przezroczystość. najbardziej przezroczyste są wody obszarów okołobiegunowych, najmniej - silnie zeutrofizowane morza przybrzeżne
BARWA WODY MORSKIEJ
începe să înveți
barwa wody zależy od warunków oświetlenia, głębokości morza, ilości i składu rozpuszczonych w wodzie substancji, życia organicznego
RUCHY WODY MORSKIEJ
începe să înveți
przekazują energię cieplną i mechaniczną w środowisku przyrodniczym, są motorem procesów geomorfologicznych, warunkują cyrkulację atmosferyczną oraz rozwój biosfery i antroposfery. woda morska podlega ciągłym ruchom
FALOWANIE
începe să înveți
ruch wody powstały pod wpływem uderzenia wiatru o jej powierzchnię. im wiatr silniejszy, tym fale większe. cząsteczki wody poruszają się po torach kołowych, oscylując w kierunku pionowym. w pobliżu brzegu fala ulega wyhamowaniu o coraz płytsze dno
SEJSZA
începe să înveți
powstaje wskutek przejścia niżu i wyżu lub przemieszczającego się ośrodka barycznego. występuje w jeziorach i zamkniętych morzach. polega na różnicy poziomów w jednym zbiorniku wodnym - powierzchnia podnosi się ku niżowi i opada w wyżu
PRĄDY MORSKIE
începe să înveți
poziome, strumieniowe ruchy wody w morzach i oceanach. powstają najczęściej w wyniku działania stałych wiatrów (pasatów), ale również wskutek różnic gęstości, zasolenia czy różnic poziomu wód
UPWELLING
începe să înveți
pionowy ruch, wynoszenie głębinowych wód morskich spowodowane odsuwaniem powierzchniowych warstw wody morskiej od wybrzeży przez pasaty lub prądy morskie (przybrzeżny) oraz rozbieżnością (dywergencją) prądów morskich w strefie okołorównikowej (równikowy)
DOWNWELLING
începe să înveți
zachodzi w szerokościach geograficznych 55C-60C, gdzie dochodzi do zbieżności prądów morskich (konwergencja), zimne wody opadają w głębie oceaniczne
PŁYWY [1]
începe să înveți
cykliczny ruch wody morskiej powstały w wyniku grawitacyjnego oddziaływania Księżyca i Słońca, zachodzący najintensywniej w momentach górowania i dołowania Księżyca (co 12h27min) ze względu na bliskość Ziemi w tym czasie.
PŁYWY [2]
începe să înveți
przypływy i odpływy w związku z ruchem obrotowym Ziemi przemiesz
PŁYWY SYZYGIJNE
începe să înveți
występują w czasie pełni i nowiu, kiedy sumuje się przyciąganie Księżyca i Słońca (wraz z Ziemią znajdują się na jednej linii)
PŁYWY KWADROWE (kwadraturowe)
începe să înveți
występują w czasie pierwszej i trzeciej kwadry (oddziaływanie Księzyca jest częściowo znoszone przez Słońce)
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA WIELKOŚĆ PŁYWÓW
începe să înveți
wielkość i głębokość zbiornika oraz jego ukształtowanie/ największe: zatoka Fundy w Kanadzie - amplituda pływów przekracza 20m
TSUNAMI
începe să înveți
fala wzbudzona podmorskim trzęsieniem ziemi, podmorskimi wybuchami wulkanów lub osunięciem się do wody ogromnych mas lodu lub ziemi. przez ocean, fala przemieszcza się z ogromną prędkością, nawet do 900km/h. przy brzegu ulega silnemu spiętrzeniu
EL NINO
începe să înveți
zjawisko zahamowania upwellingu u zachodnich wybrzeży Ameryki Południowej spowodowane oslabieniem wiejących ze wschodu pasatów, w związku z czym woda z zachodniego Pacyfiku
WODY PODZIEMNE
începe să înveți
wody zajmujące pęknięcia i pory w skałach
OD CZEGO ZALEŻY ILOŚĆ WÓD PODZIEMNYCH
începe să înveți
-wielkość opadów/ -przepuszczalność skał (+żwiry, piaski -iły i lite)/ -sposób zalegania skał oraz ich ułożenia/ -gęstość sieci rzecznej
WODY PODZIEMNE - ZASKÓRNE (wierzchówki)
începe să înveți
występują tuż pod powierzchnią ziemi, podlegają silnym dobowym wpływom atmosferycznym, silnie zanieczyszczone, nie nadają się do picia
WODY PODZIEMNE - GRUNTOWE
începe să înveți
infiltrują głębiej - naturalne oczyszczenie, podlegają wahaniom sezonowym, temperatura zmienia się zgodnie z rocznymi wahaniami temp., na ogół nadają się do picia i wykorzystania gospodarczego
WODY PODZIEMNE - WGŁĘBNE (głębinowe)
începe să înveți
znajdują się głęboko pod pow. ziemi, przykryte utworami nieprzepuszczalnymi, temperatura odpowiada średniej rocznej dla danego obszaru, najlepsze do picia i wykorzystania gospodarczego, często zmineralizowane
WODY PODZIEMNE - RELIKTOWE
începe să înveți
znajdują się głęboko pod powierzchnią Ziemi, zazwyczaj w tzw. pułapkach geologicznych, odizolowane utworami nieprzepuszczalnymi, nie reagują na czynniki pogodowe, silnie zmineral., często z wodami ciepłymi, wykorzystywane w przemyśle spożywczym, przemyśle
WODY ARTEZYJSKIE
începe să înveți
wody wypełniające pod bardzo wysokim ciśnieniem hydrostatycznym warstwę przepuszczalną położoną między warstwami nieprzepuszczalnymi, gdy warstwy znajdują się w niecce. po przewierceniu warstwy nieprzepuszczalnej woda wydostanie się na powierzchnię samois
WODY SUBARTEZYJSKIE
începe să înveți
po przewierceniu warstwy nieprzepuszczalnej woda tylko podniesie się w studni
ŹRÓDŁO
începe să înveți
naturalny wypływ wody podziemnej na powierzchnię ziemi otworem lub szczeliną
ŹRÓDŁO ZSTĘPUJĄCE
începe să înveți
woda wypływa z powodu działania siły ciążenia
ŹRÓDŁO WSTĘPUJĄCE
începe să înveți
woda jest wypychana z warstwy wodonośnej pod wpływem ciśnienia hydrostatycznego
ŹRÓDŁO SZCZELINOWE
începe să înveți
występują w miejscach, gdzie powierzchnia Ziemi przecina szczelinę w litych skałach
ŹRÓDŁO DOLINNE
începe să înveți
tworzą się wskutek wcięcia doliny rzecznej w warstwę wodonośną, najczęściej na dnie lub zboczu doliny
ŹRÓDŁO USKOKOWE
începe să înveți
są efektem ruchów tektonicznych, woda wydostaje się wzdłuż uskakoku biegnącego przez warstwy nieprzepuszczlane
ŹRÓDŁO PRZELEWOWE
începe să înveți
powstają w przepełnionych wodą podziemnych warstwach wodonośnych o nieckowatym kształcie
ŹRÓDŁO KRASOWE
începe să înveți
występują w spękanych skałach objętych procesami krasowymi; obfite w wodę, reagują na opady atmosferyczne; powstają, gdy woda swobodnie spływa pod działaniem siły grawitacji (wypływy krasowe) lub ciśnienia hydrostatycznego (wywierzyska)
ŹRÓDŁO WARSTWOWE (zboczowe)
începe să înveți
wody krążą w nachylonych warstwach wodonośnych, są niewielkie i mało wydajne; występują na granicy z warstwą nieprzepuszczalną
ŹRÓDŁA OSUWISKOWE (rumowiskowe)
începe să înveți
powstają u czoła osuwiska, które zasypało ujście innego źródła
GEJZER [1]
începe să înveți
inaczej źródło wytryskowe, w których przegrzana woda jest okresowo wyrzucana na znaczną wysokość. występują na obszarach aktywnych wulkanicznie, gdzie pod powierzchnią znajdują się komory wypełnione wodą.
GEJZER [2]
începe să înveți
panuje w nich duże ciśnienie, zatem temp. wrzenia jest wyższa od 100C. gdy woda osiągnie temp. wrzenia, gwałtownie przechodzi w parę wodną, wypychając nadległe warstwy wody na zewnątrz. *Park Narodowy Yellowstone (USA) *Płw. Kamczatka *Japonia *Islandia
WODY MINERALNE
începe să înveți
wody zawierające rozpuszczone sole mineralne i gazy w ilości przynajmniej 1g na litr. wody te wykorzystywane są najczęściej w leśnictwie
WODY MINERALNE - SZCZAWY
începe să înveți
zawierają CO2 pochodzący z wietrzenia skał lub jako pozostałość procesów wulkanicznych
WODY MINERALNE - SZCZAWY ŻELAZISTE
începe să înveți
zawierają jony żelaza pochodzące z utleniania minerałów lub rozkładu pirytu
WODY MINERALNE - SOLANKI
începe să înveți
zawierają najczęściej sól kamienną i sole magnezu
WODY MINERALNE - BOROWE
începe să înveți
wody z domieszką boru pochodzące z wody morskiej lub z rozkładu glinokrzemianów
WODY MINERALNE - JODKOWE
începe să înveți
wody z zawartością jodu pochodzącego z wody morskiej (organizmów morskich) lub podziemnych wyziewów wulkanicznych
WODY MINERALNE - BROMKOWE
începe să înveți
wody z domieszką bromu, który pochodzi z wody morskiej (organizmów morskich) lub wód reliktowych mających kontakt z bituminami
WODY MINERALNE - SIARCZKOWE
începe să înveți
wody z rozpuszczonymi siarczkami sodu i wapnia
WODY MINERALNE - RADOCZYNNE
începe să înveți
wody z dodatkiem promieniotwórczego radonu, będącego produktem promieniotwórczego rozpadu skał zawierających uran
WODY MINERALNE - CIEPLICE (TERMY)
începe să înveți
najczęściej ogrzane wody głębinowe
WODY POWIERZCHNIOWE
începe să înveți
wody płynące - rzeki, wody stojące - jeziora, bagna, mokradła, torfowiska, wody uwięzione w lodowcach
RZEKI
începe să înveți
większe cieki wodne mające swoje własne nazwy. ciek - powierzchniowa struga wodna płynąca naturalnym korytem
RZEKA GŁÓWNA
începe să înveți
wpływa bezpośrednio do morza lub obszaru dopływowego, a wraz z dopływami tworzy system rzeczny
DORZECZE
începe să înveți
obszar, z którego wody spływają do danej rzeki
ZLEWISKO
începe să înveți
obszar, z którego wody spływają do danego zbiornika
DZIAŁ WODNY
începe să înveți
granica oddzielająca dorzecza lub zlewiska
BIFURKACJA
începe să înveți
gdy woda z obszaru źródłowego odpływa w różnych kierunkach lub dzieli się na ramiona prowadzące wodę do różnych dorzeczy. występuje na terenach płaskich, często bagnistych *Casiquiare odprowadzająca wody Orinoko i Rio Negro *Obra pod Wolsztynem
PRZEPŁYW
începe să înveți
stosunek objętości wody przepływającej przez dany przekrój poprzeczny koryta rzecznego do jednostki czasu, wyrażony w l/s, m3/s lub km3/rok
RZEKI STAŁE (PERMANENTNE)
începe să înveți
prowadzą wodę przez cały rok; występują na obszarach, gdzie opady przewyższają parowanie *Amazonka *Kongo
RZEKI OKRESOWE (PERIODYCZNE)
începe să înveți
prowadzą wodę przez kilka miesięcy w roku; występują w klimatach z porą wilgotną i suchą, *Diamantina i *Coopers Creek w Australii
RZEKI CHWILOWE (EPIZODYCZNE)
începe să înveți
prowadzą wodę sporadycznie i krótko w momencie opadów; występują w najsuchszych regionach świata, gdzie opady mogą zdarzyć się raz na kilka lat *Groot Vis na Pustyni Namib (Afryka)
USTRÓJ RZECZNY
începe să înveți
normalny, ustalony na podstawie wieloletnich obserwacji rytm wahań poziomu wody, określający zróżnicowanie przeplywu i zlodzenia, uwzględniający sposób zasilania rzeki
USTRÓJ LODOWCOWY
începe să înveți
najwyższe stany i przepływy rzek latem, w okresie intensywnego topnienia lodowców lub lądolodów *Syr-daria, *Amu-daria, *Ren, *Rodan
USTRÓJ ŚNIEŻNY
începe să înveți
najwyższe stany i przepływy wiosną, w czasie topnienia śniegów *Ob *Jenisej *Lena *Indygirka *Kołyma *Mackenzie *Jukon
USTRÓJ DESZCZOWY OCEANICZNY
începe să înveți
zasilanie opadami przez całt rok, wyższe stany wód zimą spowodowane zmniejszonym parowaniem *Tamiza *Sekwana *Wezera *Loara *Tag *Moy
USTRÓJ DESZCZOWY MONSUNOWY
începe să înveți
maksymalne stany wód w porze monsunów letnich, minimalne - zimowych *Ganges *Brahmaputra *Jangcy *Huang-ho
USTRÓJ DESZCZOWY ZWRTONIKOWY
începe să înveți
maksymalne stany w porze deszczowej, związane z zenitalnym położeniem Słońca *Dillia *Bahr el Ghazal *Diamantina *Coopers Creek
USTRÓJ DESZCZOWY RÓWNIKOWY
începe să înveți
zasilane opadami deszczu równomiernie przez cały rok, mają wyrównane, wysokie przepływy *Amazonka *Kongo
USTRÓJ ZŁOŻONY (MIESZANY)
începe să înveți
mają kilka źródeł zasilania i wykazują zróżnicowane przepływy, np. rzeki Polski maja wysokie stany i przepływy wiosną (roztopy) i latem (duże opady) lub też rzeki przepływające przez różne strefy klimatyczne *Nil
JEZIORO
începe să înveți
zbiornik wodny zajmujący powstałe w naturalny sposób zagłębienie, bez bezpośredniego połączenia z wszechoceanem
LIMNOLOGIA
începe să înveți
nauka, której przedmiotem badań są jeziora
JEZIORA PRZEPŁYWOWE
începe să înveți
wody rzek wpływają do jeziora i wypływają z niego *J. Bodeńskie
JEZIORA ODPŁYWOWE
începe să înveți
rzeki tylko wypływają z jeziora *J. Tana w Afryce
JEZIORA BEZODPŁYWOWE
începe să înveți
rzeki tylko wpływają do jeziora lub nie wpływa żadna *Morze Kaspijskie
JEZIORA SŁODKIE
începe să înveți
jezioro o zawartości soli mineralnych nie wyżej niż 1‰ *J. Onega
JEZIORA SŁONAWE
începe să înveți
jezioro o zawartości soli mineralnych 1-20‰
JEZIORO METEORYTOWE
începe să înveți
znajdują się w kraterach powstałych wskutek upadku meteorytów, mają okrągły kształt (*Clearwater *Clearwater West)
JEZIORO TEKTONICZNE
începe să înveți
zajmują zagłębienia powstałe wskutek ruchów tektonicznych skorupy ziemskiej, np. rowy tektoniczne, zapadlisko; często głębokie o wydłużonym kształcie (*Bajkał *Morze Martwe *Turkana *Wiktorii *Tanganika
JEZIORO WULKANICZNE KRATEROWE
începe să înveți
mieszczą się w kraterach po wygasłych wulkanach, głębokie, o okrągłym kształcie (*Albano - Włochy k. Rzymu)
JEZIORO WULKANICZNE KALDEROWE
începe să înveți
leżą w kalderach wulkanicznych, większe od kraterowych, również o zaokrąglonym kształcie, ale płytsze (*Toba - Sumatra)
JEZIORO WULKANICZNE MAARY
începe să înveți
zajmują zagłębienia w lejkowatych kraterach pozostałych po wulkanach eksplozywnych; niewielkie, o zróżnicowanym kształcie (*Gemundener Maar w Niemczech)
JEZIORO WULKANICZNE ZAPOROWE
începe să înveți
powstają w wyniku zatamowania odpływu wody przez potoki lawy (np. dolin górskich); mają zróżnicowany kształt (*Sewan w Armenii)
JEZIORO RELIKTOWE
începe să înveți
pozostałość dawnych mórz, zatok lub większych jezior; zróżnicowany kształt, endemiczna fauna i flora (*Morze Kaspijskie *Morze Aralskie)
JEZIORO DELTOWE
începe să înveți
zajmują zagłębienia powstałe wskutek nierównomiernej akumulacji osadów rzecznych w delcie lub wskutek odcięcia tymi osadami części ujścia deltowego; zazwyczaj płytkie o zróżnicowanym kształcie (*Druzno - delta Wisły; *Dąbie - delta Odry)
JEZIORO LIMANOWE
începe să înveți
powstałe wskutek całkowitego odcięcia ujściowego odcinka rzeki mierzeją, wałem od morza (*Liman Tiligulski *Kujalnicki, *Chodżybejski
JEZIORO KRASOWE
începe să înveți
mieszczą się w zagłębieniach powstałych wskutek rozpuszczenia przez wodę skał węglanowych; głębokie o zróżnicowanym kształcie *Białe Sosnowieckie na Polesiu Lubelskim
JEZIORO ZAKOLOWE
începe să înveți
powstałe w dolinach rzek, odcięte dawne meandry rzeczne; płytkie, wąskie, w kształcie rogalika *Czerniakowskie w Warszawie
JEZIORO PRZYBRZEŻNE
începe să înveți
dawne zatoki odcięte przez narastającą mierzeję; płytkie, stosunkowo duże, kształt nieregularny *Łebsko *Gardno *Wicko *Jamno *Bukowo
JEZIORO POLODOWCOWE CYRKOWE
începe să înveți
zajmują zagłębienia kotłów polodowcowych; głębokie, niewielkie, krągłe *Czarny Staw w Tatrach *Mały i Wielki Staw w Karkonoszach
JEZIORO POLODOWCOWE RYNNOWE
începe să înveți
leżą w rynnach polodowcowych; głębokie, wąskie, długie, o zróżnicowanej batymetrii (rzeźbie dna) *Hańcza *Gopło *Jeziorak *Charzykowskie
JEZIORO POLODOWCOWE MORENOWE
începe să înveți
powstają w wyniku zablokowania moreną czołową odpływu wód z doliny lub zajmują obszerne obniżenia moreny dennej; rozległe, płytkie, o zróżnicowanym kształcie *Śniardwy *Mamry *Niegocin
JEZIORO POLODOWCOWE OCZKA WYTOPISKOWE
începe să înveți
zajmują zagłębienia powstałe po wytopieniu brył "martwego" lodu (bryły lodu z wycofującego się lądolodu); małe, stosunkowo głębokie, okrągłe *najczęściej bez nazwy
JEZIORO WYDMOWE
începe să înveți
leżą w zagłębieniach międzywydmowych powstałych wskutek wywiewania piasku; niewielkie, płytkie, o regularnych kształtach, często okresowe *Teke - Kazachstan
JEZIORO BAGIENNE
începe să înveți
zajmują obniżenia o utrudnionym odpływie; małe, płytkie, silnie zarastające, przez co trudno wskazać ich pierwotny kształt *Czarne *Żółte Błota - Polesie Lubelskie
JEZIORO OSUWISKOWE
începe să înveți
powstają przez zatrzymanie odpływu wody przez osuwiska i obrywy skalne; niewielkie, o zróznicowanej głębokości i kształce *Jezioro Duszatyńskie *Szmaragdowe w Bieszczadach
JEZIORO BIOGENICZNE
începe să înveți
powstałe wskutek zatamowania koryta rzeki tamą zbudowaną przez bobry; niewielkie, płytkie, o zróżnicowanym kształcie *jeziora na rzece Kamionce w Wigierskim PN
JEZIORO POLIGENETYCZNE
începe să înveți
wpływ na wytworzenie misy jeziornej miało kilka czynników *tektoniczno-eoliczne: Czad/ *tektoniczno-polodowcowe: Ładoga, Onega, Wener/ tektoniczno-lagunowe: Maracaibo
JEZIORO ANTROPOGENICZNE
începe să înveți
wytworzone przez człowieka
FUNKCJE JEZIORA ANTROPOGENICZNEGO
începe să înveți
-retencyjna (przeciwpowodziowa)/ -energetyczna/ -transportowa (komunikacyjna)/ -rekreacyjna/ -zaopatrzenie w wodę pitną/ -zaopatrzenie w wodę dla przemysłu lub rolnictwa/ -hodowlana
JEZIORNOŚĆ OBSZARU
începe să înveți
odsetek powierzchni zajętej przez jeziora
GDZIE NAJWIĘCEJ JEZIOR
începe să înveți
-na obszarach polodowcowych/ -w górach (pozostałość po lodowcach górskich, specyficzne ukształtowanie terenu)/ -w dolinach rzecznych/ -na wybrzeżach morskich
GDZIE NAJMNIEJ JEZIOR
începe să înveți
-na obszarach klimatów strefy zwrotnikowej i podzwrotnikowej/ -klimatów kontynentalnych
BAGNA
începe să înveți
obszary o trwałym, nadmiernym uwilgoceniu, zazwyczaj porośnięte roślinnością przystosowaną do bardzo wilgotnych warunków (z czasem przekształca się w torf)
MOKRADŁA (MOCZARY)
începe să înveți
obszary na tyle uwodnione, ze występuje na nich roślinność hydrofilna (wodolubna). zajmują 6% pow. ziemi. tworzą się we wszystkich szerokościach w miejscach, gdzie utrudniony jest spływ wód powierzchniowych i odpływ podziemnych. retencjonują wodę.
WYSTĘPOWANIE BAGIEN I MOKRADEŁ [1]
începe să înveți
-w strefie równikowej (duze i systematyczne opady)/ -na obszarach wieloletniej zmarzliny (utrudniona infiltracja)/ -w dolinach i deltach duzych rzek (nawilgocenie i spadek terenu)/ -na obszarach polodowcowych (obecnosc zarastających jezior)/
WYSTĘPOWANIE BAGIEN I MOKRADEŁ [2]
începe să înveți
-na obszarach polodowcowych (obecnośc zarastających jezior)/ -na wybrzeżach mórz i oceanów (podsiąkanie wody morskiej, pływy morskie) -na obszarach o nieprzepuszczalnym podłożu i małym nachyleniu
TORFOWISKO
începe să înveți
teren podmokły porośnięty roślinnością wodolugną (hydrofity) oraz przykryte martwą substancją organiczną powstałą z tej roślinności
TORFOWISKO WYSOKIE
începe să înveți
torfowisko zasilane wyłącznie wodami z opadów atmosferycznych; występują na działach wodnych, plaskich wierzchowinach i obszarach zbudowanych ze skał nieprzepuszczalnych; ubogie w sole mineralne, silnie zakwaszone, porośnięte najczęściej mchem torfowcem
TORFOWISKO NISKIE
începe să înveți
torfowisko położone w obrębie dolin rzecznych, związane z przepływającą wodą, bogate w sole mineralne, porośnięte roślinnością mniej odporną na zakwaszenie (np. turzyca pospolita)
TORFOWISKO PRZEJŚCIOWE
începe să înveți
torfowisko mające pośrednie właściwości
GRANICA WIECZNEGO ŚNIEGU
începe să înveți
linia oddzielająca obszar, na którym więcej śnieu przybywa (strefa akumulacji) od obszaru, na którym więcej ubywa (strefa ablacji)
LĄDOLÓD KONTYNENTALNY
începe să înveți
wielkie lodowe czasze przykrywające znaczne obszary (czasami całe lądy); o grubości nawet kilku kilometrów; z lodem poruszającym się w różnych kierunkach [*Antarktyda *Grendlandia]
LODOWIEC KONTYNENTALNY FIELDOWY
începe să înveți
rozległe pore firnowe ze spływającymi od niego szerokimi, ale stosunkowo krótkimi jęzorami; tworzą się na rozległych, płaskich wierzchowinach [*wyspy Arktyki *Islandia *Ziemia Baffina *Norwegia *Patagonia]
LODOWIEC GÓRSKI PIRENEJSKI
începe să înveți
niewielkie, o zaokrąglonym obrysie, bez wypływających jęzorów lodowcowych; tworzą się w lokalnych zagłębieniach terenu [*Pireneje *Karakorum *G. Stanowe *G. WIerchojańskie]
LODOWIEC GÓRSKI ALPEJSKI
începe să înveți
każdy lodowiec ma jedno pole firnowe i jeden wychodzący z niego jęzor [*Alpy *Nowa Zelandia *Kaukaz *Andy *Alaska]
LODOWIEC GÓRSKI HIMALAJSKI
începe să înveți
maja wiele pól firnowych i wiele wypływających z nich jęzorow, które mogą się łączyć, rozłączać, tworząc trudną do rozpoznania plątaninę [*Himalaje *Pamir *Karakorum *G. św. Eliasza *Alaska/Kanada
LODOWIEC GÓRSKI PIEDMONTOWY
începe să înveți
z kilku pól firnowych spływają jęzory, tworząc na równinnym przedpolu gór jedną wielką pokrywę lodową [*Alaska]
LODOWCE SZELFOWE
începe să înveți
spływające do morza szelfowego masy lodu mogą spoczywać bezpośrednio na dnie lub unosić się na wodzie [*Rossa, *Filchnera *Larsena *Amery]
GÓRY LODOWE
începe să înveți
oderwane fragmenty lodowców szelfowych pływające po morzach i oceanach (gdy odrywa się góra lodowa, mówimy, że lodowce "się cielą")
PAK LODOWY
începe să înveți
kry lodowe różnej wielkości oderwane od lodu przybrzeżnego lub krystalizujące na otwartym morzu
WYSPY MORZA BAŁTYCKIEGO
începe să înveți
-Zelandia -Fionia -Lolland -Rugia -Uznam -Wolin -Bornholm -Olandia -Gotlandia -Sarema -Hiuma -Wyspy Alandzkie
PÓŁWYSPY MORZA BAŁTYCKIEGO
începe să înveți
mierzeje: -Helska, -Wiślana, -Kurońska
ZATOKI MORZA BAŁTYCKIEGO
începe să înveți
-Botnicka, -Fińska, -Ryska, -Gdańska, -Pomorska, -Meklemburska, -Kilońska, -Alborska, -Laholm, -Hano
ZALEWY MORZA BAŁTYCKIEGO
începe să înveți
-Kuroński, -Wiślany, -Szczeciński
BAŁTYCKIE JEZIORO ZAPOROWE [etapy rozwoju Bałtyku]
începe să înveți
OK. 17000 lat temu cofający się lodowiec zatrzymał się na linii: południowa Norwegia - środkowa Szwecja - południowa Finlandia, zatrzymując wody roztopowe przed czołem lodowca i tworząc słodkowodne jezioro
MORZE YOLDIOWE [etapy rozwoju Bałtyku]
începe să înveți
OK. 9700 lat temu szybko topniejący i wycofujący się lądolód spowodował nierównomierne izostatyczne podnoszenie się lądu (najszybciej w Zatoce Botnickiej), podniesienie poziomu wód i połączenie z wodami wszechoceanu wzdłuż dzisiejszych jezior: Wener, Wetter
JEZIORO ANCYLUSOWE [etapy rozwoju Bałtyku]
începe să înveți
OK. 8000 lat temu lodowiec dalej się wycofywał. wskutek szybkiego podnoszenia lądu morze Yoldiowe straciło kontakt z wszechoceanem, powstało słodkowodne jezioro
MORZE LITORYNOWE [etapy powstawania Bałtyku]
începe să înveți
OK. 7000-3000 lat temu wskutek obniżenia się południowych części wybrzeża Jeziora Ancylusowego oraz podniesienia poziomu wód wszechoceanu - nastąpiło szersze niż obecnie połączenie, wody tego morza były o 5-6‰ bardziej zasolone i o 2-3C cieplejsze niż obe
ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZENIA BAŁTYKU
începe să înveți
-Wisła i inne rzeki/ -miejscowości bezpośrednio położone nad morze (ścieki komunalne)/ -wody basenów portowych (ropopochodne)/ -statki przebywające w portach lub pływające po akwenie/ -ośrodki turystyczne/ -tereny produkcji rolnej (nawozy
SKUTKI ZANIECZYSZCZNIA BAŁTYKU
începe să înveți
-eutrofizacja wód/ -kumulacja metali ciężkich w organizmach żywych/ -zakwaszenie wód, wymieranie organizmów/ -wtórne skażenie wybrzeży, gleb, wód podziemnych/ -obniżenie atrakcyjności turystycznej regionu
SPOSOBY ZAPOBIEGANIA ZANIECZYSZCZENIOM BAŁTYKU
începe să înveți
-edukacja ekologiczna/ -budowa oczyszczalni ścieków/ -wprowadzenie nowych technologii produkcji wodo- i energooszczędnych/ -ograniczenie nawozów/ -filtry przemysłowe/ -kary za zanieczyszczanie środowiska/ -współdziałanie wszystkich państw
ZNACZENIE WODY
începe să înveți
-niezbędna do zycia/ -umożliwia uprawę roślin/ -łagodzi klimat/ -rezerwuar ciepła/ -surowiec odnawialny do produkcji energii/ -element systemu komunikacyjnego/ -umożliwa wypoczynek/ -źródło pożywienia/ -wpływa na intensywnosć procesów wietrzenia- złoża ko
EUTROFIZACJA WÓD
începe să înveți
spływ fosforanów i azotanów powoduje użyźnienie wód akwenu, czego skutkiem jest szybkie rozmnażanie się glonów intensywnie pobierających z wody tlen; prowadzi to do zmniejszenia ilości tlenu, masowego śnięcia ryb

Trebuie să te autentifici pentru a posta un comentariu.