Întrebare                    | 
                
                    Răspuns                    | 
            
        
        
      Jakich trzech różnych zjawisk dotyczy potoczny termin „oddychanie”?    începe să înveți
 | 
 | 
      1) Oddychania płucnego, czyli wymiany gazowej zachodzącej w pęcherzykach płucnych. 2) Oddychania tkankowego, czyli wymiany gazowej odbywającej się w komórkach.     3) Oddychania komórkowego, czyli procesu uwalniania energii.  
 | 
 | 
 | 
      Na czym polega wentylacja płuc?    începe să înveți
 | 
 | 
      Wentylacja płuc polega na pobieraniu z otoczenia powietrza zawierającego dużą ilość tlenu i usuwaniu z płuc powietrza ubogiego w tlen.     Proces ten zachodzi dzięki następującym po sobie wdechom i wydechom. W procesie tym uczestniczą mięśnie oddechowe.  
 | 
 | 
 | 
      Jakie są najważniejsze mięśnie oddechowe?    începe să înveți
 | 
 | 
      1) Mięśnie międzyżebrowe, które znajdują się między poszczególnymi żebrami. 2) Przepona – duży mięsień, który oddziela klatkę piersiową od niżej położonych narządów, takich jak wątroba czy żołądek.   
 | 
 | 
 | 
      Jaką ilość powietrza mogą pomieścić płuca?    începe să înveți
 | 
 | 
      Płuca człowieka mogą pomieścić kilka litrów powietrza. Jednak rzadko wykonujemy tak głębokie wdechy, by całkowicie wypełnić te narządy.     Poza tym po wydechu w płucach pozostaje pewna ilość powietrza, co sprawia, że tlen przenika do krwi również pomiędzy wydechem a następnym wdechem. Dzięki temu też nie dochodzi do zlepiania się ścian pęcherzyków płucnych.  
 | 
 | 
 | 
      Jak przebiega wentylacja płuc?    începe să înveți
 | 
 | 
      Skurcz mięśni oddechowych powoduje, że zwiększa się objętość klatki piersiowej i płuca zasysają nową porcję powietrza. Natomiast rozkurcz mięśni oddechowych sprawia, że objętość klatki piersiowej maleje, a powietrze jest wypychane z płuc.   
 | 
 | 
 | 
      Co się dzieje w czasie wdechu?    începe să înveți
 | 
 | 
      W czasie wdechu mięśnie międzyżebrowe kurczą się, dzięki czemu unoszą żebra i rozsuwają je na boki. Jednocześnie przepona kurczy się i spłaszcza.   
 | 
 | 
 | 
      Co się dzieje w czasie wydechu?    începe să înveți
 | 
 | 
      Podczas wydechu mięśnie międzyżebrowe się rozkurczają. Dzięki temu żebra opadają, a przepona się uwypukla. Wydech jest procesem biernym.   
 | 
 | 
 | 
      Czy wentylacja płuc zachodzi zależnie od naszej woli?    începe să înveți
 | 
 | 
      Wentylacja płuc zachodzi niezależenie od naszej woli. Częstotliwość wdechów i wydechów zależy od tego, ile tlenu oraz dwutlenku węgla znajduje się w krwi.   
 | 
 | 
 | 
      Jak jest zużywany tlen w organizmie podczas wysiłku fizycznego?    începe să înveți
 | 
 | 
      Podczas wysiłku fizycznego tlen jest zużywany szybciej, przez co jego ilość we krwi gwałtownie maleje, a wzrasta ilość dwutlenku węgla. To sprawia, że wentylacja płuc odbywa się z większą częstotliwością.   
 | 
 | 
 | 
      Jak jest zużywany tlen w organizmie podczas spoczynku?    începe să înveți
 | 
 | 
      Podczas spoczynku wentylacja płuc zachodzi rzadziej, ponieważ organizm zużywa wtedy mniejszą ilość tlenku i wytwarza mniejszą ilość dwutlenku węgla.   
 | 
 | 
 | 
      Czy człowiek może wpływać na tempo wentylacji płuc?    începe să înveți
 | 
 | 
      Człowiek tylko w niewielkim stopniu może wpływać na tempo wentylacji płuc. Na przykład podczas nurkowania lub pływania, gdy wykonamy głęboki wdech, możemy na jakiś czas wstrzymać wydech.     Możemy też spowalniać rozkurcz przepony i w ten sposób kontrolować szybkość wydechu.  
 | 
 | 
 | 
      Ile wdechów i wydechów na minutę wykonuje podczas spoczynku dorosły człowiek?    începe să înveți
 | 
 | 
      Dorosły człowiek podczas spoczynku wykonuje średnio 12 wdechów i wydechów na minutę. W czasie intensywnego wysiłku liczba ta może wzrosnąć ponad trzykrotnie.   
 | 
 | 
 | 
      Na jakiej zasadzie w pęcherzykach płucnych zachodzi transport gazów?    începe să înveți
 | 
 | 
      Transport gazów zachodzi na zasadzie dyfuzji, czyli swobodnego przenikania cząsteczek ze środowiska o wyższym ich stężeniu do środowiska o niższym ich stężeniu.   
 | 
 | 
 | 
      Jakie powietrze dociera do pęcherzyków płucnych podczas wdechu?    începe să înveți
 | 
 | 
      Podczas wdechu do pęcherzyków płucnych dociera powietrze bogate w tlen, a ubogie w dwutlenek węgla. Z kolei stężenie tlenu we krwi w naczyniach włosowatych oplatających pęcherzyki jest niższe, a stężenie dwutlenku węgla – wyższe.     Dlatego w wyniku różnicy stężeń tlen z powietrza przenika do krwi, a dwutlenek węgla – z krwi do wnętrza pęcherzyków płucnych. Następnie dwutlenek węgla zostaje uwolniony do środowiska podczas wydechu, a tlen wraz z krwią dociera do serca.  
 | 
 | 
 | 
      Co dzieje się, gdy tlen z serca tętnicami dostaje się do naczyń włosowatych krwiobiegu dużego?    începe să înveți
 | 
 | 
      Tutaj ponownie zachodzi dyfuzja – tlen przenika z krwinek czerwonych do tkanek.   
 | 
 | 
 | 
      Co dzieje się z tlenem w tkankach?    începe să înveți
 | 
 | 
      W tkankach tlen jest zużywany podczas oddychania komórkowego, czyli uwalniania energii zawartej w pokarmie.   
 | 
 | 
 | 
      Jaka jest droga dwutlenku węgla z krwi, aż do pęcherzyków płucnych?    începe să înveți
 | 
 | 
      Dwutlenek węgla jest ubocznym produktem oddychania komórkowego. Jest transportowany do naczyń włosowatych oplatających pęcherzyki płucne.     Jego stężenie we krwi jest wyższe niż we wdychanym powietrzu, dlatego przenika on z naczyń włosowatych do pęcherzyków płucnych, a następnie jest usuwany podczas wydechu.  
 | 
 | 
 | 
      Na czym polega wymiana gazowa w płucach?    începe să înveți
 | 
 | 
      1) Tlen przenika z pęcherzyków płucnych do krwi, gdzie jest wiązany przez hemoglobinę w krwinkach czerwonych. 2) Dwutlenek węgla przenika z krwi do pęcherzyków płucnych, skąd jest usuwany wraz z wydychanym powietrzem.   
 | 
 | 
 | 
      Na czym polega wymiana gazowa w tkankach?    începe să înveți
 | 
 | 
      1) Tlen przenika z krwi do komórek mięśnia. 2) Dwutlenek węgla, powstający w procesie utleniania, jest usuwany z komórek do osocza krwi.   
 | 
 | 
 | 
      Jakie są rodzaje energii wykorzystywanej przez organizm?    începe să înveți
 | 
 | 
      1) Mechaniczna. 2) Elektryczna. 3) Chemiczna.   
 | 
 | 
 | 
      Do czego wykorzystywana jest energia mechaniczna?    începe să înveți
 | 
 | 
      1) Skurcze mięśni. 2) Ruch organelli wewnątrz komórki.   
 | 
 | 
 | 
      Do czego wykorzystywana jest energia elektryczna?    începe să înveți
 | 
 | 
      Powstawanie impulsów nerwowych.   
 | 
 | 
 | 
      Do czego wykorzystywana jest energia chemiczna?    începe să înveți
 | 
 | 
      Wytwarzanie tłuszczów, węglowodanów i białek.   
 | 
 | 
 | 
      Na czym polega proces oddychania komórkowego?    începe să înveți
 | 
 | 
      Tlen, który w wyniku wymiany gazowej dostaje się do wnętrza komórek, jest wykorzystywany podczas utleniania, czyli łączenia związków chemicznych z tlenem. Proces ten zachodzi w mitochondriach.     W jego wyniku jest uwalniania znaczna ilość energii. Utlenianie substancji pokarmowych nazywamy oddychaniem komórkowym.  
 | 
 | 
 | 
      Jakie związki organizm zużywa podczas oddychania komórkowego?    începe să înveți
 | 
 | 
      Podczas oddychania komórkowego organizm zużywa przede wszystkim glukozę. W obecności tlenu ulega ona rozkładowi, w wyniku którego powstają dwutlenek węgla i woda.     Jednocześnie jest uwalniana energia zawarta w glukozie. Jeśli w organizmie brakuje cukrów, w procesie tym są zużywane tłuszcze, a w razie potrzeby – białka.  
 | 
 | 
 | 
      W jaki sposób można zapisać proces utleniania glukozy?    începe să înveți
 | 
 | 
      Glukoza + tlen → dwutlenek węgla + woda + energia   
 | 
 | 
 |