druk (biblia gutenberga, jan januszowski, powstawanie księgarń, pojawia się zapis autora, cenzura, drugi obieg, 1474-pierwszy druk w Polsce), rękopis, żywa mowa, kultura oralna (dysputy sejmowe, kazania kościelne, rzeczpospolita Babińska)
powstaje publiczność słuchająca literatury czytanej