spr średniowiecze

upadek cesarstwa Bizantyjskiego

1453r.

chrzest Polski

966r.

upadek cesarstwa Rzymskiego

476r.

wynalezienie czcionki drukarskiej

1440r.

odkrycie Ameryki

1492r.

styl Romański malarstwo

*głównie ścienne i tablicowe *brak perspektywy *ograniczona paleta barw *wyraziste kontury (lineoryzm) *nienaturalne pozy *zakłócone proporcje ciała

styl gotycki malarstwo

*malowano na tablicach i ołtarzach witrażowych *żywe barwy *mnóstwo szczegółów *początki perspektywy

koniec średniowiecza (2)

1453r. upadek cesarstwa Bizantyjskiego

Rzeźba styl Romański

związana tylko z architekturą

rzeźba styl gotycki

ekspresja gestów i mimiki, realizm, dynamika formy

Uniwersalizm średniowieczny

idea jedności europy polegająca na upodobnieniu w różnych krajach wielu sfer życia

filary uniwersalizmu

*wspólna wiara- chrześcijaństwo *obowiązujący feudalizm *w całej Europie osoby wykształcone posługiwały się łaciną *artyści tworzyli w jednolitym stylu (*wspólny system edukacji)

Feudalizm

ustrój społeczno-polityczny oparty na hierarchicznej zależności jednostek między sobą

teocentryzm

pogląd uznający Boga za przyczynę, środek i cel wszystkiego. kwestie dotyczące Boga są nadrzędne

motyw deesis

idea pośrednictwa, zwracanie się do osoby boskiej za pomocą pośrednika

Biblia Pauperum

Biblia składająca się z obrazków

Wzorce osobowe średniowiecza

ŚWIĘTY- wyrzekanie się wszystkiego wszystkiego, poświęcenie się Bogu, cierpienie za grzechy swoje i innych WŁADCA- wierny poddanym, troszczy się i im pomaga RYCERZ- kochający ojczyznę, wierzący, posłuszny swojemu seniorowi, odważny, honorowy

adresaci BOGURODZICY

*Jezus Chrystus *Matka Boska *Jan Chrzciciel

podmiot liryczny BOGURODZICY

podmiot zbiorowy- wierni (podmiot liryczny który wypowiada się w imieniu danej zbiorowości)

cel wypowiedzi w tekście BOGURODZICA

podmiot liryczny prosi w tekście o przychylność dla ludzi, wysłuchanie ich modlitw i spełnienie próśb, szczęśliwe życie i raj po śmierci

pojęcie pieśń

gatunek literacki poezji lirycznej o genezie związanej z obrzędami i muzyka

DEESIS BOGURODZICA

motyw deesis w Bogurodzicy jest hierarchiczny Jezus-Maryja-Chrzciciel są ta pośrednicy między ludźmi a Jezusem

czas powstania BOGURODZICY

prawdopodobnie XIIIw (XII-XIV) najstarszy rękopis- 1407/1408

LAMENT ŚWIĘTOKRZYSKI inne tytuły

"Żale Matki Boskiej Pod Krzyżem" i "Posłuchajcie Bracia Miła..."

LAMENT ŚWIĘTOKRZYSKI czas powstania

druga połowa XVw.

LAMENT ŚWIĘTOKRZYSKI podmiot liryczny

Maryja

LAMENT ŚWIĘTOKRZYSKI adresaci

Anioł Gabriel, Słuchacze, Jezus Chrystus, Inne Matki

LAMENT ŚWIĘTOKRZYSKI cel wypowiedzi

ukazanie cierpiącej matki boskiej po śmierci syna Jezusa

LAMENT ŚWIĘTOKRZYSKI obraz matki

Maryja w tym utworze pokazana jest jak człowiek, bezradna, nieszczęśliwa, przechodząca żałobę po synie (Stabat Mater Dolorosa)

LEGENDA O ŚW. ALEKSY wzorzec ascety

z łatwością wyrzeka się wszelkich przyjemności, luksusu i bogactwa oddaje się w całości Bogu

LEGENDA O ŚW. ALEKSY asceza

dobrowolne wyrzeczenie się wszelkich dóbr w celu osiągnięcia świętości, uduchowienia, zbawienia

ROZMOWA POLIKARPA Z ŚMIERCIĄ danse macabre

taniec śmierci, w sztuce alegoryczny korowód ludzi różnych stanów prowadzony przez śmierci. mówi o tym że nie ważne kim jesteśmy i tak wszyscy umrzemy

ROZMOWA POLIKARPA Z ŚMIERCIĄ sposób przedstawienia śmierci

z początku wygląda jak rozkładający się kobiecy trup, a później nagiego szkieletu, jednakże postać zachowuje się bardzo swojsko i prostolinijnie, wykonuje ona tylko wolę bożą i jest sprawiedliwa

koniec średniowiecza (1)

1440r. wprowadzenie czcionki drukarskiej

ROZMOWA POLIKARPA Z ŚMIERCIĄ pouczenie

śmierć poucza o tym że wszyscy są równi w obliczu śmierci, nauczą także jak należy żyć aby nie trafić do piekła

PIEŚŃ O ROLANDZIE ars bene moriendi

sztuka dobrego umierania- gdy Roland umierał próbował zniszczyć swój miecz udał się na pobliską górę by być bliżej nieba, ułożył obok siebie róg i miecz ułożył się na ziemi w znak krzyża, odmówił ostatnią modlitwę zwraca twarz ku Hiszpani, spowiada się

PIEŚŃ O ROLANDZIE wzorzec rycerza

Roland jest przykładem idealnego rycerza, ponieważ *jest religijny *odważny *zdolny do poświęcenia się *Honorowy *lojalny wobec władcy

PIEŚŃ O ROLANDZIE krąg kulturowy

należy do starofrancuskiej literatury i do chanson de gest

PIEŚŃ O ROLANDZIE czas powstania

prawdopodobnie XIw. ale najstarszy zachowany tekst XIIw.

PIEŚŃ O ROLANDZIE chansons de gest

staro-francuskie poematy rycerskie z XII-XIV w. mówiące o heroicznych czynach wielkich bohaterów. Tworzone przez trubadurów truwaderów

PIEŚŃ O ROLANDZIE epos rycerski

zazwyczaj ma formę wierszowaną, ukazuje dzieje życia legendarnych bohaterów, częściowo inspirowany postaciami historycznych rycerzy. tłem wydarzeń są przełomowe chwilę dla danego narodu

KWIATKI ŚW FRANCISZKA afirmacja świata

zaakceptowanie świata takim jakim jest

KWIATKI ŚW FRANCISZKA franciszkanizm

idea radosnej wiary, opartej na miłości do człowieka i całego stworzenia. główne założenia to ubóstwo, miłosierdzie i bohaterstwo ale bez ascezy

koniec średniowiecza (3)

1492r. odkrycie Ameryki

KRONIKA POLSKA GALLA ANONIMA okoliczności i czas powstania

powstała 1112-1116r. napisana na zlecenie Bolesława Krzywoustego który był mecenasem Galla Anonima

KRONIKA POLSKA GALLA ANONIMA język

spisana w języku łacińskim

KRONIKA POLSKA GALLA ANONIMA wzorzec władcy

Bolesław Krzywousty w tej kronice jets ukazany jako idealny władca jest sprawiedliwy, odważny, mądry i pobożny

początek średniowiecza

476r. upadek cesarstwa rzymskiego

początek średniowiecza w Polsce

966r. chrzest Polski

ramy czasowe średniowiecza

476r. Upadek cesarstwa rzymskiego/966 chrzest Polski - 1440 wprowadzenie czcionki drukarskiej 1453 upadek cesarstwa Bizantyjskiego, 1492 odkrycie Ameryki

TRISTIAN I IZOLDA

*powstała prawdopodobnie w VIw. *historie ta zrekonstruował Joseph Bédier w 1900r.

romans rycerski

utwór epicki opowiadający o przygodach legendarnych rycerzy. ważną rolę odgrywają w nim miłosne przeżycia bohaterów

Katabaza

literacki topos zejścia bohatera do świata umarłych

Dante inspiracja

Enejda Wirgiliusza