Întrebare |
Răspuns |
Systemy partyjne (rodzaje) începe să înveți
|
|
jednopartyjny; dwupartyjny; dwuipółpartyjny; dwublokowy; wielopartyjny
|
|
|
începe să înveți
|
|
w systemie funkcjonuje jedna partia, której przywództwo nie jest kwestionowane
|
|
|
Zalety systemu jednopartyjnego începe să înveți
|
|
stabilność; łatwość podejmowania decyzji
|
|
|
Wady systemu jednopartyjnego începe să înveți
|
|
pełnia władzy w rękach jednej siły; brak opozycji (funkcja kontrolna)
|
|
|
System jednopartyjny – przykłady începe să înveți
|
|
państwa komunistyczne: Chiny (Komunistyczna Partia Chin), Kuba (Komunistyczna Partia Kuby), Wietnam (Komunistyczna Partia Wietnamu), Korea Północna (Koreańska Partia Pracy); państwa totalitarne: nazistowskie Niemcy (NSDAP), faszystowskie Włochy (Narodowa Partia Faszystowska)
|
|
|
începe să înveți
|
|
o władzę rywalizują dwie główne partie (głosy oddane na obie partie przekraczają 90%); najczęściej partie zdobywają władzę na przemian
|
|
|
Zalety systemu dwupartyjnego începe să înveți
|
|
stabilność nawet w przypadku zmiany władzy; brak potrzeby tworzenia koalicji
|
|
|
Wady systemu dwupartyjnego începe să înveți
|
|
małe partie spychane są na margines - wyborcy nie oddają na nie głosu ponieważ uważają, że te partie i tak nie mają szans
|
|
|
System dwupartyjny – przykłady începe să înveți
|
|
państwa demokratyczne: USA (Partia Demokratyczna i Partia Republikańska), Wielka Brytania (Partia Konserwatywna i Partia Pracy), Japonia (Partia Liberalno-Demokratyczna i Partia Demokratyczna)
|
|
|
începe să înveți
|
|
podobnie jak w dwupartyjnym - dwie silne partie + partia obrotowa; partia obrotowa ma mała liczbę mandatów, ale nabiera znaczenia gdy żadna partii nie uzyskuje większości parlamentarnej (konieczność zawiązania koalicji)
|
|
|
System dwuipółpartyjny – przykład începe să înveți
|
|
państwo demokratyczne: Niemcy (CDU i SPD + Partia Wolnych Demokratów)
|
|
|
începe să înveți
|
|
partie grupują się w dwa bloki; partie w obrębie bloków różnią się założeniami programowymi, łączy je jedynie jeden lub kilka elementów wspólnych
|
|
|
Zalety systemu dwublokowego începe să înveți
|
|
stabilność; małe partie też mają wpływ na rządy
|
|
|
Wady systemu dwublokowego începe să înveți
|
|
ustępstwa są konieczne (kompromisowe wspólne stanowisko w obrębie bloku); duże wewnętrzne zróżnicowanie programowe w blokach
|
|
|
System dwublokowy – przykład începe să înveți
|
|
państwo demokratyczne: Włochy (Dom Wolności i Unia)
|
|
|
System wielopartyjny (typy) începe să înveți
|
|
system wielopartyjny z partią dominującą; system wielopartyjny bez partii dominującej
|
|
|
System wielopartyjny z partią dominującą începe să înveți
|
|
jedna partia o szczególnie dużym poparciu (ok. 45%), bez której udział w sprawowaniu władzy byłby niemożliwy
|
|
|
System wielopartyjny bez partii dominującej începe să înveți
|
|
nie ma jednej partii cieszącej się jednoznacznym poparciem wyborców; niezbędna jest koalicja co najmniej dwóch partii by sprawowanie władzy było możliwe (gdy zwycięska partia nie zawiera koalicji, powstaje rząd mniejszościowy - zwierający doraźne porozumienia)
|
|
|
Zalety systemu wielopartyjnego începe să înveți
|
|
równe szanse na reprezentację; większy wybór partii
|
|
|
Wady systemu wielopartyjnego începe să înveți
|
|
rozdrobnienie sceny politycznej; konieczność zawierania koalicji
|
|
|
System wielopartyjny – przykłady începe să înveți
|
|
państwa demokratyczne: Polska, Dania (np.: Duńska Partia Ludowa, Konserwatywna Partia Ludowa, Ruch Czerwcowy, Socjaldemokracja Danii, Zieloni), Czechy (Czeska Partia Socjaldemokratyczna, Europejscy Demokraci, Obywatelska Partia Demokratyczna)
|
|
|
System partii dominującej – przykłady începe să înveți
|
|
państwa komunistyczne: PRL (PZPR - Polska Zjednoczona Partia Robotnicza); państwo demokratyczne: Indie (Indyjski Kongres Narodowy), Szwecja (Szwedzka Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza)
|
|
|